Χρ. Σταμούλης: Η κρίση φέρνει πάντα κάτι καινούργιο...

Μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση  πρόσφερε στους ακροατές της «Ορθόδοξης Μαρτυρίας» ο καθηγητής  της Θεολογικής Σχολής και Πρόεδρος του τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. Χρυσόστομος Σταμούλης. Η συζήτηση περιστρέφεται στην κρίση την οποία βιώνει η Ελληνική κοινωνία οι πνευματικές αιτίες που την εξέθρεψαν αλλά και το μέλλον που αναφύεται μέσα από αυτή.  Η συζήτηση αυτή θα μεταδοθεί στην καθημερινή εκπομπή «Καλημέρα» και θα παιχτεί τόσο την Πέμπτη 31 Μαίου  (9:45 το πρωί) όσο και την Δευτέρα 4 Ιουνίου  στις 10.30 το πρωί.

Ο Χρυσόστομος Σταμούλης γεννήθηκε το 1964 στην Άφυτο Χαλκιδικής. Σπούδασε θεολογία στα πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης, του Βελιγραδίου και του Ντάραμ Αγγλίας. Το 1989 αναγορεύτηκε διδάκτορας Θεολογίας στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. Σήμερα είναι  καθηγητής στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. και διδάσκει τα μαθήματα της Δογματικής και Συμβολικής Θεολογίας και της Φιλόκαλης Αισθητικής της Ορθοδοξίας.

Έχει συγγράψει σειρά βιβλίων και άρθρων. Ανάμεσά τους: Θεοτόκος και ορθόδοξο δόγμα. Σπουδή στη διδασκαλία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 1996, 2003 · Περί φωτός. Προσωπικές ή φυσικές ενέργειες; Συμβολή στη σύγχρονη περί Αγίας Τριάδος προβληματική στον Ορθόδοξο χώρο εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 1999, 2007· Φύση και αγάπη και άλλα μελετήματα εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 1999, 2007· Άσκηση αυτοσυνειδησίας. Μελετήματα δογματικής θεολογίας εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη (2004)· Κυρίλλου Αλεξανδρείας Κατά Ανθρωπομορφιτών εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 1993· Κυρίλλου Αλεξανδρείας Περί της Ενανθρωπήσεως του Μονογενούς εκδ. «Το Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη (1998, 2000). Κάλλος το άγιον. Προλεγόμενα στη φιλόκαλη αισθητική της Ορθοδοξίας, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2004, 2005, 2008. 2010· Η γυναίκα του Λωτ και η σύγχρονη θεολογία, εκδ. Ίνδικτος, Αθήνα 2008∙ Έρωτας και θάνατος. Δοκιμή για έναν πολιτισμό της σάρκωσης εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2009∙ ΄Ωσπερ ξένος και αλήτης ή σάρκωση η μετανάστευση της αγάπης, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2010. Μελέτες του έχουν δημοσιευθεί επίσης στα  αγγλικά, ιταλικά, γαλλικά, γερμανικά, σερβικά, ρουμανικά και ρωσικά.  Έκανε μουσικές σπουδές στο Μακεδονικό και στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Από το 1991 διευθύνει τη Χορωδία και την ορχήστρα Νέων Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος Θεσσαλονίκης. Συνεργάστηκε με σπουδαίους συνθέτες, διευθυντές ορχηστρών και τραγουδιστές της Ελλάδας και του εξωτερικού. Στο χώρο της σύνθεσης εισέρχεται το 1998 παρουσίαζοντας την πρώτη του δισκογραφική εργασία με τίτλο Λιταία πύλη (ενορχήστρωση Χ. Σταμούλης), ένδεκα τραγούδια σε πεζά κείμενα, ποίηση  και στίχους των Ν. Γ. Πεντζίκη, Α. Σικελιανού, Μ. Φισκέττι, Β. Βαρβαρέσου, Π. Λάιου. Τραγουδούν οι Π. Γαϊτάνος, Μ. Παπαζήσης, Μ. Χατζημανώλης και οι Χορωδίες του πολιτιστικού σωματείου «Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος» Θεσσαλονίκης (ενορχήστρωση Χρυσόστομος Σταμούλης). Ακολούθησαν: 2000 Μάνα μου και Παναγία, συμμετοχή με το τραγούδι Θάλασσα, σε στίχους δικούς του. Τραγουδούν ο  Μ. Παπαζήσης και η Χορωδία «Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος» (ενορχήστρωση Χρυσόστομος Σταμούλης). Και τα μάτια τους στάζουν Καππαδοκία, Soundtrack του ομώνυμου Ντοκιμαντέρ του Γιάννη Παπακαρμέζη. Τους στίχους των τραγουδιών υπογράφουν ο κύπριος ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης και ο Χρυσόστομος Σταμούλης. Ακούγονται επίσης μελοποιημένα αποσπάσματα από το ποίημα του Γιώργου Θέμελη De rerum natura. Τραγουδούν οι Γ. Ανδρεάτος, Π. Θεοχαρίδης, Γ. Καλογήρου, Α. Μπακιρτζής, Τρίφωνο, Μ. Χατζημανώλης και η Χορωδία Νέων «Ιωάννης ο Χρυσόστομος». Διαβάζει ο Γ. Μιχαλακόπουλος (ενορχήστρωση Χρυσόστομος Σταμούλης, Μανώλης Ανδρουλιδάκης). 2007 Μεταμόρφωσις, δεκαεπτά ορχηστρικά θέματα και δύο τραγούδια, που γράφτηκαν για το Ντοκιμαντέρ Τα Βήματα του Αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα. Τραγουδούν οι Νικολέτα Δημητρίου, Νίκος Σπανός και Μ. Χατζημανώλης. Διαβάζει ο Δημήτρης Καρέλλης (ενορχήστρωση Αντώνης Σουσάμογλου). 2007 Το τραγούδι του Ερωδιού, Soundtrack του Ντοκιμαντέρ του Γιάννη Παπακαρμέζη Πρέσπες. Ο τόπος της εύλαλης σιωπής. Τους στίχους των τραγουδιών υπογράφει  ο Χρυσόστομος Σταμούλης. Τραγουδούν οι Φ. Θεοδωρίδης, Γ. Καλογήρου, Μ. Παπαζήσης  και παιδική Χορωδία (ενορχήστρωση Χρυσόστομος Σταμούλης, Μανώλης Ανδρουλιδάκης, Αντώνης Σουσάμογλου). 2009 Καλά το λεν΄ για το φεγγάρι, συμμετοχή με το τραγούδι Γυναίκα της απόγνωσης, σε στίχους Παναγιώτη Θωμά. Τραγουδάει ο Γιώργος Καλογήρου (ενορχήστρωση Θάνος Σταυρίδης).

ΖΩΝΤΑΝΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Ο θρησκευτικός εθνικισμός αποτελεί το σοβαρότερο μάλλον πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία μετά την πτώση του Βυζαντίου (1453). Πρόκειται για ένα αποφασιστικό ιστορικό γεγονός που οδήγησε σε μια περίοδο εσωστρέφειας για την Ορθοδοξία, με κυρίαρχο αίτημα αυτό της επιβίωσης σε εξαιρετικά δυσμενείς και εχθρικές συνθήκες. Ορισμένες πολύ χαρακτηριστικές όψεις αυτού του προβλήματος είναι η ταύτιση Εκκλησίας και έθνους, Εκκλησίας και εθνο-πολιτισμικής ταυτότητας, Εκκλησίας και εθνικής ιδεολογίας, Εκκλησίας και κράτους και, κατά συνέπεια, η ιδέα αλλά και η πραγματικότητα των εθνικών Εκκλησιών, που υποδηλώνει, εν τέλει, την αδυναμία να σκεφτεί κάποιος την Ορθόδοξη Εκκλησία, την αποστολή και τη μαρτυρία της στον κόσμο ξέχωρα από την οπτική του έθνους και την επιμέρους εθνική ιστορία ή αφήγηση. Ως αποτέλεσμα αυτής της υποκατάστασης του εκκλησιαστικού κριτηρίου από το εθνικό, η Ορθόδοξη Εκκλησία γνωρίζει εδώ και δεκαετίες μια βαθύτατη διαίρεση ανάμεσα στις διαφορετικές εθνικές Εκκλησίες, ενώ καλείται να αναμετρηθεί με μια εξαιρετικά προβληματική εκκλησιολογική αντίληψη που κατανοεί την Ορθόδοξη Εκκλησία ως μια «συνομοσπονδία εθνικών Εκκλησιών».

    Αυτή η ταύτιση Εκκλησίας και έθνους και ο «εθνικός» ρόλος της Εκκλησίας που απορρέει από την ταύτιση αυτή συνιστούν έναν νεωτερισμό για την Ορθόδοξη Εκκλησία που υπήρξε, για πολλούς αιώνες, η Εκκλησία της πολυεθνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Γενικά, μέχρι την εποχή της τουρκικής κατάκτησης (15ος-19ος αιώνας), κατά τη διάρκεια της οποίας παρατηρούνται τα πρώτα σημάδια του εθνικού αυτού ρόλου, η Ορθόδοξη Εκκλησία, παρά ή, ίσως, εξαιτίας των δεσμών της με την αυτοκρατορική εξουσία, αγνοούσε κάθε μορφής «εθνική λογική», τόσο στην εκκλησιολογική της δομή όσο και στη θεολογική αυτοσυνειδησία της. Αναλαμβάνοντας, όμως, αυτόν τον καινούργιο της ρόλο και εμπλεκόμενη στην διαμόρφωση των ιδιαίτερων εθνο-πολιτισtικών ταυτοτήτων, η Ορθόδοξη Εκκλησία όχι μόνο φαίνεται να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στην επιβεβαίωση της καθολικότητας, οικουμενικότητας και της εκκλησιαστικής της ενότητας, αλλά μοιάζει επίσης να έχει εγκαταλείψει τη βάση και το κριτήριο της εκκλησιολογίας της, που πάντοτε καθοριζόταν από την αρχή της τοπικής και όχι εθνικής Εκκλησίας.

    Μέσα από μια μακρά και πολύπλοκη ιστορική διαδικασία, κυρίως μετά τη δημιουργία των σύγχρονων «ορθόδοξων» κρατών, κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, και τις πολύ πιο πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, η Ορθόδοξη Εκκλησία φαίνεται να έχει λησμονήσει την υπερεθνική της αποστολή και τις θεμελιώδεις εκκλησιολογικές της αρχές. Επιπλέον, στη συνάφεια και στο πλαίσιο μιας πολυεθνικής, πλουραλιστικής, μετανεωτερικής κοινωνίας, η Ορθοδοξία εξαντλεί το θεολογικό και πνευματικό πλούτο της πατερικής και ευχαριστιακής της παράδοσης στην ρητορική των «ταυτοτήτων» και σ’ έναν ξεπερασμένο θρησκευτικό φυλετισμό, που έρχεται σε ευθεία αντίθεση προς το κάλεσμα του Ευαγγελίου για υπερφυλετικές ή ακόμη και υπερεθνικές κοινότητες. Η επιμονή πολλών «ορθοδόξων» χωρών να βλέπουν την Ορθοδοξία ως μέρος της εθνικής τους ταυτότητας και του πολιτισμού τους, που σχετίζεται με τα έθιμα και τον παραδοσιακό λαϊκό πολιτισμό τους, υπονομεύει κάθε σοβαρή προσπάθεια να αντιμετωπίσει επιτέλους η Ορθοδοξία τις προκλήσεις που θέτει ο σύγχρονος κόσμος, καταδικάζοντάς την έτσι στον εγκλωβισμό στην παραδοσιαρχία, τον φονταμενταλισμό, τον κοινωνικό συντηρητισμό και αναχρονισμό, την επιστροφή στην προ-νεωτερικότητα και τις αυταρχικές δομές της πατριαρχικής κοινωνίας.

    Μήπως είναι καιρός η Ορθοδοξία να κλείσει την «παρένθεση» που άνοιξε το 1453 με την πτώση του Βυζαντίου και να επιστρέψει στην κυρίως αποστολή της που είναι ο ευαγγελισμός και η μεταμόρφωση του κόσμου, το κήρυγμα της ερχόμενης Βασιλείας του Θεού για τη σωτηρία και την αποκατάσταση ολάκερης της κτίσης; Ο ανανεωμένος θεολογικός λόγος πρέπει, πάντως, να έχει κατά νου ότι η Εκκλησία είναι πορεία προς τα Έσχατα και όχι επιστροφή στην ένδοξη και πονεμένη ιστορία του Βυζαντίου, της Τουρκοκρατίας ή της «χριστιανικής αυτοκρατορίας». Εάν η Εκκλησία επιθυμεί να μιλήσει στο σύγχρονο κόσμο και στους σημερινούς ανθρώπους, προκειμένου να κηρύξει το Ευαγγέλιο της Βασιλείας —και όχι στον αμετάκλητα ξεπερασμένο κόσμο του χθές— είναι επείγουσα ανάγκη να υπερβεί τον εθνοκεντρικό λόγο και να εγκαταλείψει κάθε όνειρο επιστροφής στην βυζαντινή θεοκρατία ή σε κάθε άλλη αντι-νεωτερική ρομαντική εκδοχή «χριστιανικής κοινωνίας». Η θεοκρατία και ο νεο-εθνικισμός, που δεν είναι τίποτε άλλο από εκκοσμικευμένες μορφές εσχατολογίας, συνιστούν το μόνιμο ιστορικό πειρασμό της Ορθοδοξίας και δεν μπορούν, για κανένα λόγο, να συνεχίσουν να είναι η πολιτική πρόταση της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Στη δίψα του σύγχρονου ανθρώπου για ζωή, η Ορθόδοξη Εκκλησία μπορεί και πρέπει να απαντήσει με τις δικές της προτάσεις, με τα δικά της «ρήματα ζωής αιωνίου» (πρβλ. Ιω. 6:68), και όχι με την συνεχή επίκληση του παρελθόντος και την προσφορά της στους αγώνες και τις περιπέτειες του έθνους. Γι’ αυτό το λόγο, η υιοθέτηση ενός οικουμενικού εκκλησιαστικού λόγου, απαλλαγμένου από αναφορές στο έθνος και τα σχήματα της κωνσταντίνειας περιόδου, δεν αποτελεί απλώς ένα αίτημα γνησιότητας, αυθεντικότητας και πιστότητας προς την ορθόδοξη παράδοση· είναι ταυτοχρόνως και μια απολύτως απαραίτητη και επείγουσα προϋπόθεση, ένας απαράβατος όρος, προκειμένου να εισέλθει η Εκκλησία μας στον αιώνα που ζούμε και να μην βρίσκει εύκολο και ασφαλές καταφύγιο σε προηγούμενες εποχές. Δίχως τούτο το στοιχείο, ούτε αληθινή και διαρκής αποκάλυψη του Θεού στην κτίση και την Ιστορία υπάρχει ούτε Εκκλησία που να προσεύχεται, να διαλέγεται και να αγωνίζεται «υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας». Χωρίς αυτό, κάθε μήνυμα συμφιλίωσης, μετάνοιας και επανευαγγελισμού δεν θα μοιάζει παρά με ψευδαίσθηση και φενακισμό.

    Τα παραπάνω κρίσιμα ερωτήματα και ζητήματα πρόκειται να συζητηθούν στο πλαίσιο του διεθνούς δι-ορθόδοξου συνεδρίου με θέμα «Εκκλησιολογία και Εθνικισμός στη μεταμοντέρνα εποχή», το οποίο θα πραγματοποιηθεί από τις 24 έως τις 27 Μαΐου, 2012 στο Βόλο. Το συνέδριο οργανώνεται από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών σε συνεργασία με την Έδρα Ορθόδοξης Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Münster (Γερμανία), το Πρόγραμμα Ορθόδοξων Σπουδών του Πανεπιστημίου του Fordham (Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.), το Ρουμανικό Ινστιτούτο Διορθόδοξων, Διομολογιακών και Διαθρησκειακών Σπουδών (INTER, Cluj-Napoca, Ρουμανία), το Χριστιανικό Πολιτιστικό Κέντρο Βελιγραδίου (Σερβία), το Βιβλικό Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Ανδρέα (Μόσχα, Ρωσία), την Ορθόδοξη Ακαδημία του Valamo (Φινλανδία) και το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ορθόδοξων Θεολογικών Σχολών (EFOST, Βρυξέλλες).

Πρόγραμμα Συνεδρίου

Εισηγητές:

• Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Ware, Οικουμενικό Πατριαρχείο
• «Ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ Έλλην»: Εθνότητα και Καθολικότητα

Lucian Leustean, Λέκτωρ Πανεπιστημίου του Aston, Ηνωμένο Βασίλειο

• Η βυζαντινή αρχή της «συμφωνίας», η σχέση Εκκλησίας και κράτους και η διαδικασία οικοδόμησης ενός έθνους
• Πασχάλης Κιτρομιλίδης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
• Διαφωτισμός, Εθνικισμός και εθνικό κράτος, και ο αντίκτυπός τους στον Ορθόδοξο κόσμο

Βασίλειος Μακρίδης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Erfurt, Γερμανία

• Γιατί οι Ορθόδοξες Εκκλησίες είναι επιρρεπείς στην εθνικοποίηση; Παραδείγματα και υποθέσεις από τον Ελληνόφωνο κόσμο

Bosco Bojovic, Καθηγητής στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, Παρίσι

• Ορθοδοξία και Εθνικισμός στην Νοτιοανατολική Ευρώπη

Δημήτρης Σταματόπουλος, Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας

• Ορθόδοξος Οικουμενισμός: προνεωτερικό επιβίωμα, νεωτερική εργαλειακότητα ή μετανεωτερική επινόηση; Κάποιες σκέψεις πάνω στο ζήτημα της καταδίκης του «εθνοφυλετισμού» το 1872

Daniella Kalkandjieva, Ερευνήτρια στο Τμήμα Επιστημών του Πανεπιστημίου της Σόφιας, Βουλγαρία

• Ορθοδοξία και Εθνικισμός στην Ρωσική Ορθοδοξία

Tarek Mitri, Καθηγητής Δημόσιας Διοίκησης, Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού, Πρώην Υπουργός της Κυβέρνησης του Λιβάνου

• Κοινοτισμός και Εθνικισμός: η περίπτωση της Εκκλησίας της Αντιόχειας και της διασποράς της

Χρήστος Καρακόλης, Επ. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

• Εκκλησία και Έθνος στην Καινή Διαθήκη: ο σχηματισμός των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων

π. Νικόλαος Λουδοβίκος, Αν. Καθηγητής Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης, Διδάσκων στο Ορθόδοξο Ινστιτούτο του Cambridge

• Εκκλησία, φυλή και εθνότητα σύμφωνα με ορισμένα πατερικά παραδειγματα

Paul Meyendorff, Καθηγητής του Θεολογικού Σεμιναρίου του Αγίου Βλαδιμήρου, Νέα Υόρκη

• Εθνοφυλετισμός, Αυτοκεφαλία και Εθνικές Εκκλησίες: Θεολογική προσέγγιση και εκκλησιολογικές συνέπειες

Dragica Tadić-Papanikolaou, Master Θεολογίας, συνεργάτις του Χριστιανικού Πολιτιστικού Κέντρου Βελιγραδίου

Η κατασκευή της Εθνικής Ιδέας και Ταυτότητας μέσω των εκκλησιαστικών αφηγήσεων

π. Cyril Hovorun, Καθηγητής Πανεκκλησιαστικού Τμήματος Μεταπτυχιακών και Διδακτορικών Σπουδών της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας

• Τοπικές και Εθνικές Εκκλησίες σε εκκλησιολογική και εσχατολογική προοπτική

π. Γρηγόριος Παπαθωμάς, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και του Θεολογικού Ινστιτούτου Αγίου Σεργίου, Παρίσι, Πρόεδρος του EFOST,

• Ο Εθνικισμός και η λεγόμενη «Διασπορά»: Εφαρμογή της εθνικής ή γεωγραφικής αρχής;

Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας, Ακαδημαϊκός, Οικουμενικό Πατριαρχείο

• Πρωτείο και Εθνικισμός

Παντελής Καλαϊτζίδης, Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου

• Εκκλησιολογία και Παγκοσμιοποίηση: Σε αναζήτηση εκκλησιολογικών μοντέλων στην εποχή της παγκοσμιοποίησης (σε συνέχεια των προηγούμενων μοντέλων: τοπικό, αυτοκρατορικό, εθνικό)

Davor Džalto, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Niss, Αντιπρόεδρος του Χριστιανικού Πολιτιστικού Κέντρου Βελιγραδίου

• Εθνικισμός και κρατική Ορθοδοξία

Alexander Verkhovsky, Κέντρο SOVA, Μόσχα

• «Πολιτική Ορθοδοξία»: Η συμμετοχή της θρησκείας στη διαδικασία σχηματισμού της ταυτότητας

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, Δρ Θεολογίας, Αρχισυντάκτης του περιοδικού Σύναξη,

• Σημεία Εθνικοσοσιαλισμού στην Ορθόδοξη Εκκλησία σήμερα;

Radu Preda, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Babes- Bolyai, Διευθυντής του INTER, Cluj-Napoca

• Θρησκευτικός Εθνικισμός, Φονταμενταλισμός και κοινωνικός αναχρονισμός

    Το συνέδριο οργανώνεται σε συνεργασία με το Κέντρο Θρησκευτικών Σπουδών (CRS) και την Έδρα Ορθόδοξης Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Münster (Γερμανία), το Πρόγραμμα Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Fordham (Νέα Υόρκη-Η.Π.Α.), το Ρουμανικό Ινστιτούτο Διορθόδοξων, Διομολογιακών και Διαθρησκειακών Σπουδών (INTER, Cluj-Napoca, Ρουμανία), το Χριστιανικό Πολιτιστικό Κέντρο Βελιγραδίου (Σερβία), το Βιβλικό Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Ανδρέα (Μόσχα, Ρωσία), την Ορθόδοξη Ακαδημία του Valamo (Φινλανδία) και το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ορθόδοξων Θεολογικών Σχολών (EFOST, Βρυξέλλες)

Έναρξη: Πέμπτη 24 Μαΐου 2012, 6.30 μμ
Λήξη: Κυριακή 27 Μαΐου 2.00 μμ
Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας (Μελισσάτικα)

Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ταγμένοι  στο να Σε βρούμε και συ να  κρύβεσαι μέσα στα μάτια του παιδιού και του ζητιάνου και του ληστή, του μετανάστη και της πόρνης ώστε να μη σε βρίσκει το μικρόχωρο βλέμμα μας.  Σ’ αναζητούμε ωστόσο με κραυγές και με μεγάφωνα και Συ ξέρεις να φαίνεσαι στην σιωπή, στην ησυχία και στις μικρές κουβέντες των άλλων. Το δικό σου ευρύχωρο βλέμμα χωράει  τον κόσμο το δικό μας μόνο τον εαυτό μας στον καθρέφτη. Ένα είδωλο

ΜΕΣΟΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ ΣΤΟ ΦΥΤΟΚΟ

Ένα  από  τα παλαιότερα και  χαρακτηριστικά έθιμα των κατοίκων του οικισμού Φυτόκου και της ευρύτερης περιοχής (Ελαιοτριβείου, Κλίματος,Λουζίνικου,  Αγ. Ταξιάρχη,Γκιώνη κλπ.)είναι   η έλευση της τιμίας κάρας και της εικόνας του Αγίου Γερασίμου του Νέου από την ομώνυμη γυναικεία  Ι. Μονή Μακρινίτσης στον οικισμό Φυτόκου.  

       Ο Άγ. Γεράσιμος ο Νέος αναδείχθηκε  θαυματουργός τοπικός Άγιος της περιοχής Μακρινίτσης. Καταγόμενος από το  χωριό Λεοντάρι της Πελοποννήσου,  αφού  περιόδευσε σε διάφορα μέρη της Ελλάδος  κάνοντας πολλά θαύματα, ακόμη και όταν βρισκόταν στη ζωή, εγκαταστάθηκε τελικά στο ονομαστό μοναστήρι της Σουρβιάς, όπου εμόνασε και «κοιμήθηκε» το 1740.

       Οι κάτοικοι της παραπάνω περιοχής ανέκαθεν  απευθύνονταν με ευλάβεια  στη χάρη του  προκειμένου να τους προστατεύει, να τους χαρίζει υγεία, να ευλογεί και ευοδώνει τη γεωργική τους παραγωγή. Αυτού έχει τις ρίζες του το εν λόγω έθιμο, το οποίο αρχίζει πολύ πριν του 1940, όταν  οι μοναχοί της Ι. Μονής Σουρβιάς, ανταποκρινόμενοι στο γενικό αίτημα των κατοίκων Φυτόκου   συνόδευαν οι ίδιοι την τιμία κάρα και την εικόνα του Αγίου μέχρι  τον οικισμό τους,όπου την παραλάμβαναν οι κάτοικοι με επικεφαλής τον ιερέα του χωριού και, μετά το τριήμερο, την παρέδιδαν πάλι στους καλογήρους για την επιστροφή. 

Γύρω στα 1940 όμως το μοναστήρι της Σουρβιάς κάηκε.

Οι μοναχοί  αναγκαστικά στεγάστηκαν στην I. Μονή Φλαμουρίου, απ’ όπου μετέφεραν τα ιερά λείψανα  πάλι οι ίδιοι οι μοναχοί μέχρι το Φυτόκο.

Το 1945 χτίστηκε   η  γυναικεία κοινοβιακή Ι. Μονή  του Αγ. Γερασίμου του Νέου στη Μακρινίτσα και από τότε μέχρι σήμερα τα ιερά αυτά προσκυνήματα βρίσκονται  εκεί. Μεταφέρονται δε στο Φυτόκο από τον ιερέα της ενορίας της Παναγίας Φυτόκου ή τον Ηγούμενο της Ι. Μονής Σουρβιάς και πάρα πολλούς λαϊκούς.

       Θεωρείται δώρο Θεού οι ευλαβείς πιστοί να υποδέχονται τον Άγ. Γεράσιμο στην εκκλησία τους, στα κτήματά τους και στα σπίτια τους κάθε χρόνο για ένα τριήμερο με κέντρο την ημέρα της Μεσοπεντηκοστής. Το έθιμο αυτό το διατηρούν με επιμονή και  ευλάβεια για πολλές δεκαετίες τώρα και προσπαθούν να το μεταβιβάσουν στα παιδιά τους, πιστεύοντας πως μια τέτοια εμπειρία δημιουργεί βιώματα ζωντανής πίστης που μένουν ανεξίτηλα στην ψυχή τους. Θεωρούν δε μεγάλη ευλογία να συμμετέχουν όλο και περισσότεροι νέοι και παιδιά στη συνοδεία του Αγίου πεζοί για τρεΙς ολόκληρες ώρες από το Μοναστήρι μέχρι το Φυτόκο. 

                                                                                                                              

       Κάθε χρόνο η πομπή ξεκινάει από την Ι. μονή  Αγ. Γερασίμου Μακρινίτσης  περί τις 3 μ.μ. και δια μέσου των περιοχών Καλογρίτσας, Παλιάμπελων και Κουτρίτσας, με ενδιάμεσες  «στάσεις ευλογίας και δεήσεων» στα κτήματα και με συνεχείς ψαλμωδίες και επικλήσεις, φθάνει στην εκκλησία της Παναγίας Φυτόκου, όπου γίνεται πανηγυρική τελετή υποδοχής με την παρουσία των αρχών  και πλήθους πιστών.

Επακολουθούν ιερές ακολουθίες, περιφορά της τ. κάρας και της εικόνας γύρω από τον  ι. ναό, και την τρίτη ημέρα από την άφιξη, ματά την πρωϊνή θ. λειτουργία, επιστρέφει ο ΄Αγιος με συνοδεία και πάλι στην ι. μονή Μακρινίτσης.

       Το έθιμο αυτό  αποτελεί βασικό στοιχείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς  και είναι  καρπός μιας βαθύτερης ψυχικής μας ανάγκης.